Το χωριό βρίσκεται ανάμεσα σε δυο βουνά, κρυμμένο μέσα σε βελανιδιές – εξ ου και το όνομά του – και πλατάνια. Είναι ένας παλιός πειρατικός οικισμός με πολλές πηγές, τα νερά των οποίων διοχετεύονται σε δυο βρύσες στο κάτω και πάνω χωριό. Τα σπίτια είναι κτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, σε στενά σοκάκια, κατάλευκα με μπλε, πράσινα και καφέ παραθυρόφυλλα και κεραμιδωτές σκεπές.  

Βρίσκεται σε υψόμετρο 196μ. στο νοτιότερο άκρο του Πάρνωνα, και συγκεκριμένα στην ανατολική πλευρά του όρους Κρίθινα, και έχει περί τους 440 κατοίκους. Ιδρύθηκε το 1778 με την εγκατάσταση Σπετσιωτών φυγάδων μετά τα Ορλωφικά, επομένως, δεν είναι καθόλου τυχαίο που, από αρχιτεκτονικής άποψης, θυμίζει πολύ τις Σπέτσες, και πρόκειται για ένα χωριό ναυτικών και ψαράδων.

Στο βράχο πάνω από το χωριό διακρίνονται μεσαιωνικές οχυρώσεις. Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά ξωκλήσια, όπως ο Αγ. Παντελεήμονας με τοιχογραφίες του 12^ου και 13^ου αιώνα, ένας μονόχωρος ναός με κτιστό τέμπλο, όπου ξεχωρίζει η παράσταση του περίφημου Μελισμού, δηλαδή ο Ιησούς ξαπλωμένος γυμνός ως βρέφος, σκεπασμένος με λευκό σεντόνι, και δυο άγγελοι δεξιά και αριστερά του. Από τα Βελανίδια φτάνει κανείς εύκολα περπατώντας στον οικισμό του Αγίου Μύρωνα και από εκεί στον Κάβο Μαλιά. Στην περιοχή τοποθετείται και η αρχαία πόλη Σίδη, πιθανότατα στον όρμο του Αγ. Γεωργίου, ανατολικά του Κάβο Μαλιά.

Στο χωριό λειτουργεί λαογραφική έκθεση, δημιουργία της Κίνησης Γυναικών Βελανιδιών. Υπάρχει επίσης κτίσμα των Γερμανών από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και ήταν παρατηρητήριο και σταθμός επαφής της ανατολικής Μεσογείου. Εδώ υπάρχει και το λεγόμενο «Μικρό Άγιο Όρος», που φιλοξενεί πλήθος μικρά εκκλησάκια κτισμένα κατά το 12^ο και 13^ο αιώνα. Κάτω από το χωριό υπάρχουν ωραίες παραλίες, όπως Γιαλός, Καλέβολος και Αγ. Παύλος με πεντακάθαρα νερά, χοντρή άμμο και βοτσαλάκι.

Υπάρχει επίσης ένα σύγχρονο αλιευτικό καταφύγιο για τα αλιευτικά σκάφη των Βελανιδιών και της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου. Στο χωριό βρίσκεται και ο πέτρινος ναός της Μυρτιδιώτισσας με ένα εντυπωσιακό ηλιακό ρολόι πάνω από την είσοδο.